Fizičko-hemijski pregled urina

izgled :
Opisuje se terminima: bistar, slabo zamućen, zamućen i mutan. Samo na osnovu izgleda urina ne može se zaključiti da li se radi o normalnom ili patološkom uzorku. Urin zdravih osoba može biti bistar ali i zamućen zbog prisustva različitih soli. Sa druge strane, patološki urin je uglavnom zamućen ali može biti i bistar kod nekih bubrežnih bolesti.

boja:
Boja urina najčešće varira u različitim nijansama žute. Neuobičajena boja urina može biti rezultat različitih patoloških stanja, konzumiranja nekih namirnica i lekova.

relativna gustina (specifična težina):
Mera je gustine urina u odnosu na vodu. Kada u urinu ne bi bilo rastvorenih supstanci, relativna gustina bi bila 1,000 – ista kao i vode. Pošto se u urinu uvek nalaze rastvorene supstance relativna gustina je uvek veća od 1,000. Ovaj parametar jednostavno pokazuje koliko je urin koncentrovan.

pH:
Mera je kiselosti odnosno alkalnosti urina. Bubrezi imaju važnu ulogu u održavanja acido-bazne(kiselo-bazne) ravnoteže u organizmu. Poremećaji koji utiču na ovu ravnotežu reflektuju se i na pH urina. Osim toga, ishrana ima uticaj: visoko proteinska ishrana dovodi do kiselosti urina, dok konzumiranje većih količina voća i povrća doprinosi izlučivanju baznog urina. Na pH urina utiču i neki lekovi, bubrežne i metaboličke bolesti kao i urinarne infekcije. Neke vrste kristala se nalaze u kiselom urinu, druge u baznom što može dovesti do nastanka bubrežnog kamena.

proteini:
Normalno se urinom izlučuju vrlo male količine proteina koje se ne mogu dokazati. Izlučivanje proteina u količinama koje se mogu dokazati se naziva proteinurija i može biti prolazna i trajna. Kod zdravih osoba proteinurija se najčešće javlja kao posledica groznice, izlaganja organizma ekstremnim temperaturama ili intezivnim fizičkim aktivnostima. Ipak, prisustvo proteina u urinu je nalaz koji zahteva dalja ispitivanja kako bi se utvrdio tačan uzrok koji može biti u vezi sa:
-bolestima bubrega
-prekomernom produkcijom proteina u krvi koji se filtriraju u bubrezima i izlučuju urinom
-sistemskim bolestima koje dovode do oštećenja bubrega
-zapaljenjima, infekcijama, malignim promenama i povredama urinarnog trakta npr.bešike, prostate
-vaginalnom sekrecijom

glukoza:
Glukoza se normalno ne nalazi u urinu. Prisustvo glukoze u urinu se naziva glukozurija i može biti posledica:
-povećane koncentracije glukoze u krvi (najčešće je u pitanju nekontrolisani diabetes mellitus, ali može biti i u vezi sa različitim poremećajima).
-smanjene sposobnosti bubrega da reapsorbuju glukozu. Posledica su različitih naslednih i stečenih stanja i bolesti.
U neke od mogućih uzroka glukozurije spadaju i unos obroka koji su bogati ugljenim hidratima, bolesti jetre, hormonalni poremećaji, unos nekih lekova. Kod određenog broja trudnica je prisutan ovaj nalaz.

ketoni:
Ketoni nastaju u organizmu iz masnih kiselina i to onda kada nema dovoljno ugljenih hidrata u ishrani ili kada postoji defekt u metabolizmu ugljenih hidrata. Tada organizam počinje da koristi masne kiseline za dobijanje energije Izlučivanje ketona urinom se naziva ketonurija i najčešće je u vezi sa:
-diabetes mellitus-om i to kod pacijenata koji su na terapiji insulinom. Ukazuje na neadekvatnu terapiju.
-gladovanjem ili držanjem restriktivnih dijeta kada hrana ne sadrži ugljene hidrate
-napornim vežbanjem
– čestim povraćanjem

krv (hemoglobin):
Ovim testom se otkriva prisustvo hemoglobina (koji je sastavni deo eritrocita tj. crvenih krvnih zrnaca). Prisustvo eritrocita (crvenih krvnih zrnaca) u urinu se naziva hematurija (detaljnije je opisano u tekstu mikroskopski pregled urina). Nalaz nekoliko eritrocita u urinu je normalan. Svako povećanje broja ovih elemanata u urinu i pozitivan nalaz krvi mora detaljno ispitati. Glavni uzroci hematurije su različita bubrežna i urogenitalna oboljenja. Zbog toga je izuzetno važno pravilno sakupljanje urina jer npr. krvarenje iz hemoroida ili menstrualno krvarenje mogu kontaminirati uzorak.

leukocitna esteraza:
Leukocitna esteraza je enzim prisutan u leukocitima, odnosno kod većine vrsta leukocita. Povećano izlučivanje leukocita urinom se naziva leukociturija (detaljnije je opisano u tekstu mikroskopski pregled urina). Javlja se kod različitih zapaljenja bubrega i urinarnog trakta. Najčešće je u pitanju bakterijska infekcija. Pozitivan nalaz zahteva dodatna ispitivanja u cilju otkrivanja porekla leukociturije.

nitriti:
Hranom se u organizam unose nitrati iz kojih, pod dejstvom bakterija, nastaju nitriti koji se izlučuju urinom. Pojava nitrita u svežem urinu znak je infekcije urogenitalnog trakta. Međutim, negativan rezultat ne isključuje infekciju.

bilirubin:
Bilirubin nastaje kao proizvod razgradnje hemoglobina,iz jetre se izlučuje u žuč i zatim u tanko crevo. U urinu zdravih osoba, nije prisutan. U prisustvu bolesti jetre i žučnih puteva, bilirubin počinje da se izlučuje urinom.

urobilinogen:
Urobilinogen nastaje u crevima iz bilirubina i deo se vraća u krvotok i izlučuje urinom. Povećano izlučivanje urinom se javlja kod stanja u kojima postoji povećana razgradnja eritrocita (crvenih krvnih zrnaca) i kod bolesti jetre.

askorbinska kiselina (vitamin C):
Askorbinska kiselina nije ni normalan ni patološki sastojak. Određuje se zato što veće količine mogu ometati neke hemijske reakcije npr. određivanje krvi i glukoze u urinu. Zbog toga je nalaz askorbinske kiseline važan za interpretaciju rezultata.

Članak je objavljen 10.07.2012.

Saznajte više:
mikroskopsko ispitivanje sedimenta urina